ยุงลาย....ต้นเหตุของโรคไข้เลือดออก - สมาคมผู้ประกอบกิจการกำจัดแมลงแห่งประเทศไทย

ยุงลาย….ต้นเหตุของโรคไข้เลือดออก
20/02/2020

ไข้เลือดออกเป็นโรคที่เกิดจากเชื้อไวรัสแดงกี ซึ่งโรคนี้สามารถแพร่กระจายจากบุคคลหนึ่งไปยังบุคคลหนึ่งโดยยุงลายเพศเมียที่มีเชื้อกัด อาจก่อให้เกิดการเจ็บป่วยและเสียชีวิตได้ เป็นได้ทุกวัย ในปี พ.ศ. 2561 ประเทศไทยมีผู้ป่วย
โรคไข้เลือดออก จำนวน 85,849 คน ในจำนวนนี้เสียชีวิตมากกว่าหนึ่งร้อยคน ถือได้ว่าเป็นโรคติดต่อที่มีแมลงเป็นพาหะที่มีความสำคัญมากของประเทศไทย

            ยุงพาหะนำโรคไข้เลือดออกได้แก่ ยุงลายบ้าน (Aedes aegypti) และยุงลายสวน (Aedes albopictus)
ยุงลายบ้านมีลักษณะเด่น มักกัดคนในบ้าน ใช้ตาได้ดีกว่ายุงอื่นทำให้ชอบออกหากินในช่วงเวลากลางวันทั้งช่วงเช้าและบ่าย พบได้ทุกฤดู แต่พบมากในช่วงฤดูฝน และอาจจะกัดมากกว่าหนึ่งคนจนกว่าจะอิ่ม  แหล่งเพาะพันธุ์ของยุงทั้งสองชนิดสามารถพบได้ในภาชนะต่างๆ ที่มีน้ำสะอาดขัง ทั้งภายในบ้าน และรอบๆ บ้าน บางครั้งอาจพบลูกน้ำยุงลายทั้งสองชนิดอยู่ร่วมในภาชนะเดียวกัน ยุงลายมีการเจริญเติบโตแบ่งออกเป็น 4 ระยะ ได้แก่ ระยะไข่ ระยะตัวอ่อน ระยะดักแด้หรือ
ตัวโม่ง และระยะตัวเต็มวัย  ในระยะตัวอ่อนลูกน้ำยุงลายกินอินทรียสารที่อยู่ในแหล่งน้ำเป็นอาหาร ระยะตัวเต็มวัยทั้ง
เพศผู้และเพศเมียกินน้ำหวาน เพื่อเป็นเหล่งพลังงาน อย่างไรก็ตามเฉพาะยุงเพศเมียเท่านั้นที่ดูดเลือด เพื่อนำโปรตีน
จากเลือดไปสร้างไข่ ดังนั้นยุงเพศเมียที่มีเชื้อสามารถถ่ายทอดเชื้อไวรัสสู่คนได้

            ยุงลายบ้านและยุงลายสวน มีความสามารถในการรับเชื้อไวรัส เพิ่มปริมาณ และถ่ายทอดได้ เชื้อไวรัสเข้าสู่ยุงเพศเมียโดยการดูดเลือดจากผู้ป่วยไข้เลือดออก จากนั้นเชื้อเข้าสู่ระบบทางเดินอาหาร (Infect) เพิ่มจำนวน (Replicate) และแพร่กระจ่ายไปยังส่วนต่างๆ (Disseminate) รวมทั้งต่อมน้ำลาย ซึ่งเป็นส่วนที่มีความสำคัญต่อการถ่ายทอดเชื้อไวรัสก่อโรคไข้เลือดออก เมื่อยุงที่มีเชื้อดูดเลือดจากบุคคลถัดไป เชื้อจะถูกปล่อยเข้าสู่ร่างก่ายของผู้ที่ถูกยุงกัดเนื่องจากระหว่างการดูดกินเลือดยุงจะปล่อยน้ำลาย ซึ่งมีเชื้อโวรัส ทำให้ร่างกายของผู้ที่ถูกยุงกัดได้รับเชื้อ จากนั้นเชื้อไวรัสมีการเพิ่มจำนวนขึ้นในร่างกาย และอาจจะก่อให้เกิดอาการป่วยเกิดขึ้นได้ (อาการป่วยจะมากหรือน้อยหรือรุนแรงขึ้นอยู่กับระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายส่วนหนึ่ง)

            อาการของโรคไข้เลือดออก (Dengue fever) เริ่มจากการมีไข้สูง ตัวร้อน ครั่นเนื้อครั่นตัว เป็นต้น หลังจากหายป่วยแล้วผู้ป่วยจะภูมิต้านทานโรค อย่างไรก็ตามผู้ที่เคยป่วยด้วยโรคไข้เลือดออกก็ยังสามารถเป็นโรคไข้เลือดออกได้ และมีความรุนแรงยิ่งขึ้น เนื่องจากเชื้อไวรัสมีทั้งหมดสี่สายพันธุ์ หากมีการรับเชื้อครั้งแรกเข้าไป ร่างกายจะสร้างภูมิคุ้มกันแก่สายพันธุ์ที่ได้รับเชื้อเข้าไปครั้งแรก แต่อย่างไรก็ตามหากครั้งถัดไปได้รับเชื้อที่มีสายพันธุ์ที่แตกต่างไปจากครั้งแรก จะก่อให้เกิดอาการที่มักจะรุนแรงขึ้น และอาการอาจจะพัฒนาเป็น Dengue hemorrhagic fever และ Dengue shock syndrome ถึงขั้นเลือดออกหรือหมดสติ หรือเป็นอันตรายถึงชีวิตได้

             ขณะนี้ยังไม่มีวัคซีนหรือยาที่ใช้ป้องกันโรคไข้เลือดออกได้ร้อยเปอร์เซ็น การป้องกันไม่ให้ยุงลายกัดในเวลากลางวันดีที่สุด ซึ่งอาจใช้ การทายากันยุง (สารจากธรรมชาติหรือน้ำมันสมุนไพรไทย อาทิ ตะไคร้หอม ตะไคร้บ้าน กานพลู เป็นต้น)  หรือทำลายแหล่งเพาะพันธุ์ลูกน้ำยุงลายรอบๆ หรือในบ้าน การทำให้บ้านโปร่ง โล่ง มีอากาศถ่ายเทได้สะดวก
ทำให้ไม่มีที่เกาะพักของยุงลายตัวเต็มวัย เป็นต้น

ข่าวสารเเละกิจกรรมอื่นๆ
Recent News and Event
งานประชุมใหญ่สามัญประจำปี 2567 และเข้าร่วมฟังบรรยายพิเศษ “แนวโน้มเทคโนโลยีและนวัตกรรมใหม่ในวงการกำจัดแมลงและสัตว์รบกวน”

📣 ขอเชิญสมาชิกสมาคมผู้ประกอบกิจการกำจัดแมลงทุกท่าน เข้าร่วมงานประชุมใหญ่สามัญประจำปี 2567 และเข้าร่วมฟังบรรยายพิเศษ “แนวโน้มเทคโนโลยีและนวัตกรรมใหม่ในวงการกำจัดแมลงและสัตว์รบกวน”  โดยวิทยากรผู้เชี่ยวชาญทางด้วยกีฏวิทยา พิเศษ! ในงานประชุมใหญ่สามัญประจำปีนี้ เรียนเชิญสมาชิกสมาคมฯ ทุกท่าน รวมถึงบุคคลภายนอก เข้าร่วมงานฉลองกาล่าดินเนอร์ เพื่อเปิดงาน PMAT  . 📅 วันศุกร์ที่ 21 มีนาคม 2568   เวลา 13.00 – 17.00 น. (งานประชุมสามัญประจำปี) เวลา 18: 00 – 22:00 น. (งานกาล่าดินเนอร์) . 📣 โรงแรมรามาการ์เด้นส์ ถนนวิภาวดีรังสิต กรุงเทพฯ . อัตราค่าลงทะเบียน – งานประชุมใหญ่สามัญประจำปี (สำหรับสมาชิกสมาคมฯ เท่านั้น) *** อัตราค่าลงทะเบียนนี้รวมค่าเข้าร่วมงานกาล่าดินเนอร์แล้ว . – งานกาล่าดินเนอร์  (เข้าร่วมได้ทั้งสมาชิกสมาคมฯ และบุคคลภายนอก) . ลงทะเบียนและตรวจสอบรายละเอียดเพิ่มเติม  […]

การฝึกอบรมทางวิชาการประจำปี ครั้งที่ 1 ประจำปี พ.ศ. 2568  ในหลักสูตร  “ความรู้พื้นฐานในการจัดการแมลงและสัตว์อื่น”

สมาคมผู้ประกอบกิจการกำจัดแมลงแห่งประเทศไทย (PMAT) ขอเชิญทุกท่านเข้าร่วมกำหนดการฝึกอบรมทางวิชาการประจำปี ครั้งที่ 1 ประจำปี พ.ศ. 2568  ในหลักสูตร  “ความรู้พื้นฐานในการจัดการแมลงและสัตว์อื่น”  โดยวิทยากรผู้ทรงคุณวุฒิ เพื่อการกระจายองค์ความรู้ทางกีฏวิทยา ชีววิทยา และนิเวศวิทยา เพื่อเป็นประโยชน์ต่อแวดวงนักวิชาการและแวดวงการกำจัดแมลง 📅 วันพฤหัสบดีที่ 20 มีนาคม 2568   เวลา 08.00 – 17.00 น. 📣 โรงแรมรามาการ์เด้นส์ ถนนวิภาวดีรังสิต กรุงเทพฯ อัตราค่าลงทะเบียน ลงทะเบียนและตรวจสอบรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ ติดต่อสอบถามเพิ่มเติมจากสมาคมผู้ประกอบกิจการกำจัดแมลง 📌 สมาคมผู้ประกอบกิจการกำจัดแมลงแห่งประเทศไทย (PMAT) โทร. 02-722-1172-3   www.pmat.info